Het verhaal van Wim Knoppert
De voorbode.
We hebben net als gisternacht ook nu weer de gehele nacht in de kelder gezeten. Al dagen horen we de kanonnen en iedere nacht weer het geluid van terugtrekkende Duitse troepen. Zij vluchten naar het westen, om te ontkomen aan de omsingeling van de Canadezen. De kelder was wel een beetje vol. Naast ons eigen gezin dat uit 8 personen bestond, was namelijk ook de broer van mijn vader met zijn gezin bij ons gekomen. Omdat zij met z’n zessen waren, kwam het totaal dus op 14. Dit was wel wat veel, maar de familie kon ook niet aan hun lot worden overgelaten. Hun huis was met de razzia in oktober namelijk verbrand door de Duitsers. Hierdoor waren ze dakloos geworden en al zwervende probeerden ze een zo veilig mogelijke schuilplek te krijgen. Ze dachten hiervoor het beste bij ons terecht te kunnen, maar dat hebben ze geweten.
Gevechten rond Putten.
Twee dagen geleden, was er namelijk een Duitse tank dwars door de heggen die bij de huizen stonden, komen rijden. Hij had de kanonsloop richting Voorthuizen om waar nodig dekking te geven aan de terugtrekkende troepen. De afgelopen nacht kwam het echt tot schieten en werd, zo later bleek, een begin gemaakt aan de bevrijding van ons dorp Putten. Bij ons op het kruispunt, openden de vanaf Voorthuizen komende Canadezen namelijk het vuur. Na even was het echt raak. Tegenover ons stonden vier huizen nogal in het schootsveld en als eerste werd bij het verste huis, de schuur er achter vandaan geschoten. De scherven zaten bij ons in de dam, die we bij het kelderraam opgeworpen hadden. Hierna was het volgende huis aan de beurt. Je kon zien dat er ergens een waarnemer moest zitten, want de granaat kwam precies op het schuurtje terecht. Hier stond een door Arnhemse evacués meegebrachte geit in. Ondanks dat er van de schuur niets meer over was, overleefde het dier gelukkig de aanslag. Nadat er bij een volgend huis, de hele zijgevel uit was geschoten, was tenslotte het kruispunt aan de beurt.
Om ongeveer 5 uur ’s morgens was het afgelopen. Nieuwsgierig als we waren, gingen we er snel uit en liepen richting het centrum. Na een paar honderd meter lopen, zag ik voor het eerst van mijn leven een Canadese tank. Het voertuig stond met een kapot geschoten rups. Vermoedelijk was het beschoten door de Duitse tank die eerder in de week bij ons in de buurt was opgesteld. Later bleek dat er 4 Canadese tanks langs waren gekomen en de laatste dus door een voltreffer geraakt was. Door in de andere tanks over te stappen, wist de bemanning veilig heen te komen terug richting Voorthuizen. Terug naar het kruispunt, waar het een ravage was. Er stond een keukenwagen met de doodgeschoten paarden er nog voor. Hierdoor waren er voldoende messen om de dieren te slachten. Dit was dus ook al heel snel gebeurd. Verderop stond ook nog een mooie dresseerkar met eveneens een dood paard ervoor. Hier lag een doodgeschoten Duitser bij. Beide werden echter met rust gelaten. We waren dus nog niet bevrijd, al zou het zo later bleek niet lang meer duren.
De bevrijding!
Het zal zo rond de middag zijn geweest, dat er een klein vliegtuigje vanaf Voorthuizen in de richting van ons dorp Putten kwam vliegen. Ondanks dat ze steeds wat rond cirkelden, kwamen ze steeds iets verder in onze richting. Totdat er op een gegeven moment een voertuig aan kwam. Het bleek later een Brencarrier te zijn. De soldaten die erbij liepen, deelden sigaretten en chocolade uit aan de bevolking die zeker eerst, nog helemaal niet geloven konden dat de oorlog voorbij was.
Prachtige momenten die me nog helder op mijn netvlies staan en die ik nooit zal vergeten. Ook de sigaretten die we van de Canadezen kregen zie ik nog zo voor me. Het merk was Sweet Caporal. Er leek geen einde te komen aan de stoet Canadese voertuigen die ons dorp binnenkwam. De hele middag nog, konden we ons vergapen aan de meest vreemdsoortige exemplaren die we ooit gezien hadden. Op een zeker moment, stopte er een gedeelte van de stoet net bij ons huis. Er werd een grote tent opgezet. Binnen werd een keuken ingericht. Hier konden we mee eten uit van die bakjes met zo’n dubbel handvat eraan.
Met de vrijheid in de ogen gestorven.
Helaas gebeurde er in het dorp nog een ongeluk met een mitrailleur van een Canadese tanks die afging. Hierbij werden 2 vrouwen gedood en raakte er een zwaar gewond. In Steenenkamer werd er door een Duitser een pantservuist naar een tank gegooid. Tijdens het vuurgevecht wat hierna ontstond werd ook een vrouw gedood. Niet te beschrijven dat deze mensen met de vrijheid in de ogen, toch het leven moesten laten. We waren dus eindelijk vrij. Door het dorp heen, ging de vaste veronderstelling dat de tijdens de razzia weggevoerde mannen snel weer thuis zouden komen. Zo u allen weet, liep dit echter helaas anders. Een groot en intens verdriet, kwam in de plaats van de blijdschap om de bevrijding.