Maandag 4 juni.
Maandagochtend 07.00 uur vertrekken wij met 58 personen voor onze 9-daagse reis naar Polen en Berlijn. Deze eerste dag is een reisdag van ruim 760 km. naar Szczecin (Stettin). Deze stad ligt in Noordwest Polen en heeft de grootste zeehaven van Polen. Het vooroorlogse Szczecin is slechts ten dele gerestaureerd. Na een voorspoedige reis komen we aan het eind van de dag bij ons hotel aan. Na het avondeten is er nog gelegenheid om de stad te bekijken.
Dinsdag 5 juni.
Vandaag reizen we door naar Gdynia. Ook deze dag is voor een groot gedeelte een reisdag. Gdynia ligt aan de Oostzee en vormt samen met de badplaats Sopot en Gdansk de zogenaamde Driestad (Trójmiasto), een agglomeratie met ruim 1 miljoen inwoners. Ons hotel ligt vlak bij de haven en de Oostzee. Voor het avondeten brengen we nog een bezoek aan Gdansk (Danzig), een prachtige Hanzestad aan de Oostzee. In de 16e en 17e eeuw kende Gdansk zijn gouden tijd. In die tijd werden vele mooie renaissancegebouwen in Gdansk opgetrokken, die nog steeds het beeld van de historische binnenstad typeren en de stad aantrekkelijk maken voor toeristen. De gebouwen werden voornamelijk gebouwd door architecten uit Nederland. Het is dus niet verwonderlijk dat historisch Gdansk enigszins aan Amsterdam doet denken. De oude binnenstad is na de bombardementen in de Tweede Wereldoorlog weer in oude stijl opgetrokken. In de jaren 80 verwierf de stad faam, toen onder leiding van Lech Wales op de plaatselijke Leninwerf de vakbond Solidariteit werd opgericht. Na het avondeten gaan enkele bikkels nog zwemmen in de Oostzee. Ook ’s ochtends om 06.00 uur voor het ontbijt wordt nogmaals door deze bikkels een duik genomen in de Oostzee.
Woensdag 6 juni.
Deze ochtend bezoeken we het voormalige concentratiekamp Stutthof. Dit kamp (Pools: Sztutowo) was het eerste concentratiekamp dat door de nazi’s buiten Duitsland werd gebouwd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het ligt vierendertig kilometer buiten de stad Gdansk bij de plaats Sztutowo. Het kamp werd op 2 september 1939 in gebruik genomen en op 9 mei 1945 (als laatste van de concentratiekampen) bevrijd. Al in 1936 verzamelden in Gdansk gestationeerde nazi's informatie over de joden in het gebied, en werd gezocht naar een geschikte locatie voor een concentratiekamp. De eerste gevangenen waren honderdvijftig joden uit Gdansk zelf, maar binnen twee weken steeg het aantal gevangenen naar zesduizend. In 1942 arriveerden de eerste vrouwelijke gevangenen en SS'ers. In totaal werkten er ongeveer honderddertig vrouwen in het Stutthof-complex, dat verspreid was over de Poolse kust aan de Oostzee. Tegen het eind van de oorlog werden ook Poolse niet-SS'ers gerekruteerd als gevolg van een tekort aan bewakers. Tot 1943 was Stutthof géén vernietigingskamp. Het kamp besloeg in 1942 120 hectare, met dertig barakken voor de gevangenen. Het crematorium en de gaskamer werden in 1943 gebouwd, en in juni 1944 werd Stutthof toegevoegd aan de lijst van vernietigingskampen van de Endlösung. Per keer konden in de gaskamer honderdvijftig mensen van het leven worden beroofd, maar vaak werden gevangenen ook vergast met uitlaatgassen in de laadruimte van vrachtwagens. Van september 1939 tot mei 1945 zaten in totaal ongeveer 115.000 tot 127.000 mensen vast in het kamp. 70.000 van hen werden om het leven gebracht, en 22.500 werden naar andere kampen overgebracht toen de Geallieerden Stutthof naderden. Na ons bezoek aan Stutthof vertrekken we richting Mragowo, waar onze volgende overnachting zal zijn. In het noorden van Polen zijn niet of nauwelijks snelwegen, zodat de reis overwegend over tweebaanswegen gaat. Het landschap is prachtig. In dit gebied zijn veel meren. Ook ons hotel in Mragowo ligt aan een meer.
Donderdag 7 juni.
Op het programma voor vanochtend staat een bezoek aan de Wolfsschanze bij Ketrzyn (Rastenburg). Führerhauptquartier Wolfsschanze was de codenaam voor een groot militair hoofdkwartier van Adolf Hitler tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naast de Führerbunker bevonden zich in het complex ook gebouwen voor andere Nazi kopstukken, de lijfwachten van de Führer en eventuele gasten. Op een aftakking bij Rastenburg stond ook de bepantserde trein van Hitler. De overblijfselen van het complex bevinden zich in het huidige Polen in het dorp Gierłoż vlakbij Kętrzyn, een gebied dat destijds een onderdeel was van de Duitse provincie Oost-Pruisen. Het complex bestaat uit een groep bunkers en versterkte gebouwen in een dik bebost gebied, omringd door enkele ringen van prikkeldraad. Dicht bij het complex lag een vliegveld. Het was gebouwd voor het offensief van de Deutsche Wehrmacht in 1941 tegen de Sovjet-Unie en was verlaten in 1944 toen de Sovjet troepen Oost-Pruisen naderden. Ondanks het feit dat het een zwaar beveiligd complex was, werd er op 20 juli 1944 in het Pruisische hoofdkwartier een bomaanslag op Hitler gepleegd door een groep officieren onder leiding van kolonel Claus von Stauffenberg. De aanslag mislukte, omdat de bom onder een zware tafel stond. Wel raakte Hitler lichtgewond. Het hele complex is ernstig beschadigd door de Duitsers zelf tijdens de terugtrekking, omdat Hitler het te waardevol achtte om door de Sovjets te laten gebruiken. Ondanks de schade blijft het een interessante toeristische attractie. Tevens is er een monument te vinden dat de aanslag op 20 juli 1944 herdenkt. We krijgen een rondleiding langs de meest belangrijke punten binnen het complex en krijgen op deze manier een goede indruk van het geheel. ’s Middags reizen we door naar Warschau, waar we in de namiddag arriveren.
Vrijdag 8 juni.
Vandaag brengen we de gehele dag door in Warschau. ’s Ochtend maken we een stadstour. Evert de Graaf vertelt over de geschiedenis van de stad en onze gids Lisa vertelt het een en ander over de gebouwen en het dagelijkse leven in de stad. Na de stadstour worden we in het oude centrum afgezet en heeft ieder de rest van de dag gelegenheid om de stad te bezichtigen. De Tweede Wereldoorlog verliep tragisch voor de stad. Het omvangrijke joodse getto werd vernietigd na de joodse opstand in 1943 en de stad werd goeddeels verwoest tijdens en na de opstand van Warschau van 1944. Na afloop van de laatste opstand werden alle overgebleven inwoners de stad uit gedreven. De bevolking daalde van 1,3 miljoen in 1939 tot 420.000 in september 1945. In de naoorlogse tijd is het oude centrum echter in oude stijl herbouwd en de stad staat nu op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. De nauwgezette restauratie ging de geschiedenis in als het "Wonder van Warschau". Het hart van de oude stad is de Rynek Starego Miasta, het oude marktplein, omgeven door kleurige huizen, die tussen 1949 en 1963 minutieus herbouwd werden onder leiding van een Russische architect.
Zaterdag 9 juni.
Vandaag vertrekken we op tijd uit Warschau richting Berlijn. Deze dag is een reisdag. In de namiddag arriveren we in Berlijn waar we de komende dagen zullen verblijven.
Zondag 10 juni.
’s Ochtend bezoeken we de Berliner Dom, waar we de kerkdienst bijwonen. Na afloop van de dienst is er gelegenheid om het orgel in deze prachtige kerk te bezichtigen, van welke gelegenheid een aantal mensen van onze groep gebruik maken. De rest van de groep loopt terug naar het hotel. Op de terugweg lopen we nog langs de plek waar in mei 1933 de boekverbranding plaatsvond. ’s Middags worden we in het hotel opgehaald door Elma Gaasbeek. Zij woont en werkt in Berlijn en zal ons vanmiddag meenemen naar het monument voor de vermoorde joden in Europa en het daarbij behorende documentatiecentrum. We lopen met de groep hier naar toe. Het is zeer warm in de stad. Het monument is zeer indrukwekkend. Het ligt naast de Brandenburger Tor en is gebouwd van 2003 tot 2005 volgens de plannen van architect Peter Eisenman. Het monument bestaat uit 2.711 stèles (betonnen blokken) waar vanaf alle kanten tussendoor gelopen kan worden. Het ondergrondse documentatiecentrum geeft informatie over de slachtoffers, de plaatsen waar de uitroeiingen hebben plaatsgevonden en de thans bestaande gedenkplaatsen. De beveiliging is hier zeer streng.
Maandag 11 juni.
Voor vanochtend staat een rondrit door Berlijn op het programma onder leiding van Evert de Graaf. We bezoeken de gevangenis in Plötzensee, een nationaal monument dat herinnert aan de ruim 2500 mensen die hier tijdens het Nationaal Socialistische regime om het leven werden gebracht, onder andere de aanslagplegers op Hitler (von Stauffenberg e.a.). We rijden langs de Brandenburger Tor, de Reichstag, gedeelten van de Muur, Checkpoint Charlie e.d. ’s Middags is er gelegenheid om te winkelen op de Kurfürstendamm. Na het avondeten brengen we een bezoek aan de Reichstag. We kunnen boven in de glazen koepel genieten van een prachtig uitzicht over de stad. Dit is voor iedereen een bijzondere ervaring. Berend, onze chauffeur had dit bezoek voor ons geregeld!.
Dinsdag 12 juni.
Vandaag is de terugreis naar Putten. We rijden eerst naar Wöbbelin. Hier bekijken we (te) kort het museum en de gedenkplaats. Bij het voormalige kampterrein stoppen we kort. Gezien de tijd is er geen gelegenheid om uit te stappen, wat op zich jammer is. Hierna rijden we door naar Ludwigslust waar de middagpauze gehouden wordt. Na de lunch is er kort gelegenheid om rond het slot de graven van de slachtoffers van kamp Wöbbelin te bezichtigen. Ook de kerk kan worden bezichtigd. Hierna wordt de reis richting Nederland voortgezet. Rond 19.00 uur arriveren we in Staphorst waar het diner gebruikt wordt. Rond 22.00 komen we aan in Putten en zijn we aan het eind gekomen van een indrukwekkende reis. Het duurt even voor iedereen afscheid van elkaar heeft genomen.