Vrijdag 14 oktober 2011
Met een groep van 39 personen vertrekken we op vrijdagochtend om 07.00 uur richting Neuengamme. Dit jaar zijn er veel deelnemers die voor de eerste keer de reis naar Neuengamme maken. Het is vandaag precies 67 jaar geleden dat de slachtoffers van de razzia van Putten in Neuengamme aankwamen.
Na een voorspoedige reis arriveren we om 13.00 uur bij de hoofdingang van het voormalig concentratiekamp Neuengamme. We worden welkom geheten door pastor Veit Buttler en de heer en mevrouw Lapp.
De familie Van Steeg verlaat samen met Gert van Dompseler de groep om voorbereidingen te treffen voor de onthulling van de door de familie meegebrachte gedenksteen. Zij sluiten zich later weer bij de groep aan.
De rest van de groep bezoekt deze middag eerst het museum. Na een korte toelichting van Pieter Dekker wordt op eigen gelegenheid de tentoonstelling bekeken. Na dit bezoek aan het museum wordt er nog een rondgang gemaakt over het voormalig kampterrein. We bezoeken de arrestbunker, de plek van het voormalig crematorium, de treinwagon en tot slot bezichtigen we de werkplaatsen.
Na de rondgang is het tijd om richting het hotel te vertrekken. We slapen zo als gewoonlijk in het Commundo Tagungshotel in Bergedorf. Nadat iedereen zijn koffers op de kamers gebracht heeft, vertrekken we voor het avondeten naar restaurant “Zur Luttenburg” aan de Elbe. Na een lange dag met veel indrukken genieten we van een heerlijke maaltijd. Aan het eind van de maaltijd wordt de heer Hamstra onwel. Na een controle in het ziekenhuis kan hij dezelfde avond weer mee met ons naar het hotel.
In de hotelbar is er nog nagepraat over deze eerste dag en de indrukken die zijn opgedaan.
Zaterdag 15 oktober 2011.
Op zaterdagochtend vertrekken we om 09.00 uur richting het voormalig concentratiekamp Neuengamme voor de herdenkingsplechtigheid. Hierbij zijn ook aanwezig de Duitse gastheren en –vrouwen en een delegatie uit Ladelund. Bij de Nederlandse steen wordt een bloemstuk gelegd door mevrouw van den Berg-Smienk en haar zoon. De vader van mevrouw van den Berg –Smienk (Johannes Hendrikus Smienk) is omgekomen in Neuengamme. Een broer van haar vader is omgekomen in Hamburg-Veddel (Willem Smienk).
Aansluitend wordt de nieuw geplaatste gedenksteen van de heer Lubbertus van Steeg onthuld. De heer Van Steeg is op 21 januari 1945 omgekomen in Neuengamme. Zijn zoon vertelt voor de onthulling kort iets over zijn vader. Een kleinzoon onthult de steen door het verwijderen van de vlag van Putten waarmee de steen was afgedekt. Hierna legt de meegereisde familie Van Steeg bloemen bij de gedenksteen. Namens Stichting Oktober 44 legt mevrouw Schouten-Verhoef een bloemstuk bij de nieuwe steen. Tot slot vindt de herdenking bij de steen van Putten plaats. Na twee minuten stilte wordt de krans gelegd door de heer en mevrouw Jansen. De vader (Jan Jansen) en broer (Jacob Jansen) van de heer Jansen zijn omgekomen in Neuengamme. Een broer van zijn vader (Gijsbertus Jansen) is omgekomen in Ladelund. Het is de eerste keer dat de heer Jansen en zijn vrouw Neuengamme bezoeken. Namens Ladelund wordt een bloemstuk gelegd door Gudrun en Birte. Hierna wordt Psalm 84 gelezen door Janny van Roon. Pieter Dekker leest aansluitend een gedeelte uit Openbaring 21. De plechtigheid wordt afgesloten met het zingen van twee coupletten van het Wilhelmus.
Na het officiële gedeelte wordt een bezoek gebracht aan het Haus des Gedenkens. Hier hangen de namen van de slachtoffers van Neuengamme en de diverse buitenkampen. Iedereen gaat op zoek naar namen van familie of bekenden. Verder wordt deze ochtend een bezoek aan de Klinkerwerke gebracht en een rondgang over het kampterrein gemaakt. Om 12.00 uur vertrekken we naar het Altersheim Talita Kum. Hier worden we hartelijk ontvangen met koffie, koek, taart, brood en warme worst. Als dank voor de geweldige ontvangst en de gastvrijheid wordt met de pet rondgegaan en de opbrengst wordt overhandigd aan pastor Veit Buttler. Namens de Stichting wordt Veit Butler een gedenkboek van Putten aangeboden. Pastor Buttler beëindigt in december zijn werkzaamheden in Neuengamme. Een tweede gedenkboek is bestemd voor pastor Köhler, die helaas niet aanwezig kon zijn. Na een hartelijk afscheid reizen we naar Hamburg-Fuhlsbüttel. Hier wordt een bezoek gebracht aan de kleine Gedenkstätte Fuhlsbüttel. Martin Reiter, medewerker van de Gedenkstätte Neuengamme verzorgt hier de rondleiding. In Fuhlsbüttel zijn ook slachtoffers van de razzia van Putten geweest. Zover wij weten zijn hier omgekomen Aalt de Wild, Brand Petersen en Gerrit Knoppert. Waarschijnlijk zijn ook omgekomen in Fuhlsbüttel Evert Meiling en Wilhelmus van den Kamp. Van Willem Smienk weten we dat hij waarschijnlijk een periode in Fuhlsbüttel is geweest.
Om 16.00 uur vertrekken we weer richting Putten, waar we 22.00 uur ’s avonds arriveren. Het was ook dit jaar een reis met veel emotie en veel indrukken die niet snel vergeten zullen zijn.